%% [Incipit] %1. Incipit liber Menescalchia. %% [Prologo] %1. Nui misseri Jurdanu Russu de Calabria volimo insignari a ckilli ki avinu a nutricari cavalli, secundu ki avimu i&Kn&kparatu ne la manestalla de lu i&Kn&kperaturi Federicu, ki avemu provatu. %2. &CEt&c avimu &Kcon&kplita qu&sta opira ne lu nomu di Deu &Cet&c di san&Ktu&k Aloi. %3. In p&Kri&kmu voglu diri di la c&Kr&keagioni &Cet&c nativitati di lu cav&llu. %4. Sicu&Kn&kdu voglu diri comu si divi prindiri &Cet&c domari. %5. Tercio voglu diri co&Km&ku si divi guardari &Cet&c&K &kamaistrari. %6. Quarto voglu diri di li soi billiczy. %7. Quinto voglu diri di li soi morbi naturali &Cet&c&K &kaccide&Kn&ktali. %8. Sesto voglu diri di li midichini ki volinu &Ccontra&c&K &kli soi i&Kn&kfirmitati. %% [I.] % 1. Lu cavallu divi essiri i&Kn&kgeniratu di cavallu istalluni beni guardatu &Cet&c pocu fatigatu p&Ker&kzò ki, q&Kua&kn&Kdu con&kt&Kr&kacia la matri di lu cavallu, metti maiuri sperma &Cet&c plui grossa &Cet&c genira maiur cavallu. %2. Esti di sapiri ki lu cav&llu divi essiri i&Kn&kgeneratu i&Kn&k tenpu ki naxa abbu&Kn&kdancia di m&Ku&klti herbi, azò ki la matri trovi di l'erba assai p&Ker&k ma&Kn&kiari, p&Ker&kzò ki, si lu cavallu di la sua nacioni sirrà nut&Kr&kicatu cu&Kn&k gra&Kn&kdi abu&Kn&kda&Kn&kcia di latti &Cet&c di m&Ku&klti herbi, li soi me&Km&kbri sirrannu maiuri &Cet&c plui soudi. %3. La jume&Kn&kta prima no&Kn&k divi essiri troppu grassa nì t&Kr&koppu magra, ma divi essiri miczaname&Kn&kti p&Ker&kò ki, sirrà troppu grassa, la troppu grassiza li stri&girà plui lu corpu &Cet&c p&Ker&k kistu s&Ki&krà minur cavallu; %4. et si s&Ki&krà t&Kr&koppu magra no&Kn&k purà t&Kr&koppu beni nut&Kr&kicari lu cavallu, &Cet&c p&Ker&k kistu naxirà magru lu cavallu &Cet&c debili. %5. &CEt&c p&Ker&kzò la jume&Kn&kta no&Kn&k divi essiri nè t&Kr&koppu magra nè t&Kr&koppu grassa. %6. Lu cavallu divi naxiri &Cet&c istari i&Kn&k mo&Kn&ktagna &Cet&c i&Kn&k locu pritrusu &Cet&c mo&Kn&ktararu, p&Ker&kzò ki si naxirà i&Kn&k locu mo&Kn&ktanaru &Cet&c pit&Kr&kussu mittirà meglu ugni &Cet&c plui duri, &Cet&c p&Ker&k lu naxiri i&Kn&k mu&Kn&ktagna havirà plui forti &Cet&c migluri gambi p&Ker&k lu salliri &Cet&c p&Ker&k lu xindiri. %7. &CEt&c divi istari dui a&Kn&kni co&Kn&k la matri &Cet&c no&Kn&k plui, p&Ker&kzò ki porria cop&Kr&kiri alcuna jume&Kn&kta &Cet&c p&Ker&k kistu purria i&Kn&kpegorari, ma si lu cavallu si&Kr&krà tinutu se&Kn&kza jume&Kn&kta fini a li #·iij·@ anni passirà meglu p&Ker&k li canpi i&Kn&k sua libertà. %8. Et lu cavallu divi istari i&Kn&k locu undi sia m&Ku&klta herba &Cet&c duvi sia airu bonu, p&Ker&kkì sirrà plui sanu &Cet&c li gambi avirà plui soudi. %% [II.] %1. Voglu diri comu si divi pri&diri &Cet&c allazari lu putru. %2. Divi essiri allazatu umilime&Kn&kti &Cet&c sagachime&Kn&kti &Ccun&c laccu grossu &Cet&c forti de lana, p&Ker&kzò ki la lana è più humili &Cet&c più acco&ciu ki no&Kn&k è lu cannavu. %3. Lu cavallu sia allaziatu i&Kn&k tenpu fridu nebulusu, p&Ker&kzò ki si sirà allazatu i&Kn&k te&Kn&kpu caldu per lu sup&Ker&kchu fatiga si purria ma&Kn&k&gnari. %4. Q&Kua&kn&Kdu&k lu cavallu s&Ki&krà prisu, siali misu unu crapistu i&Kn&k capu &Cet&c sia misu i&Kn&k una stalla &Ccun&c un autru cavallu du&Km&kmatu, et p&Ker&kkì chascunu desidera simiglia&Kn&kti più saname&Kn&kti, starrà lu putru cu&Kn&k unu di sua genaracioni ad adumarisi. %5. &CEt&c dilige&Kn&ktime&Kn&kti si divi guardari lu puritr& &Cet&c sia ligatu a la ma&iatura &Ccun&c dui capi, p&Ker&k tal modu ki p&Ker&k la sua salvagicza no&Kn&k se possa magagnari co&Kn &kli collani li gambi. %6. E ta&Kn&kto ki sia domatu &Cet&c se&Kn&kpri stia a la stalla &Ccun&c suo simigla&ti, p&Ker&kò ki più sicurame&Kn&kti si purrà giri a issu &Cet&c ispissi vouti toccarilu co&Kn&k la manu tuttu. %7. &CEt&c a lu pulitro no&Kn&k si diia fari displachiri nullu a lu pre&Kn&kcipiu, azò ki lu put&Kr&ko p&Ker&k kistu no&Kn&k pigli vicciu, ma sia guardatu &Ccun&c dilige&cia &Cet&c umilime&Kn&kti sia toccatu &Ccun&c manu, sikì li soi me&Km&kbra securame&Kn&kti si pozanu toccari &Cet&c sicurame&Kn&kti si pozanu levari li pedi &Cet&c&K &kbattiri a modu di firrari. %8. Et è da sapiri ki lu cavallu no&Kn&k divi essiri prisu nè dumatu fina a ttantu ki àvi passatu #·ij·@ anni, p&Ker&kzò ki qua&Kn&ktu menori eni p&Kri&ksu &Cet&c du&Km&kmatu, più tostu si pò guastari li gambi &Cet&c tuttu. %% [III.] %1. Ò dittu de sup&Kra&k comu si divi pri&diri &Cet&c addumari lu cavallu, voglu diri comu si divi guardari &Cet&c amaistrari fi&Kn&kkì lu cavallu sirrà domatu. %2. Voli unu crapistu di coiru forti &Cet&c&K &kumili &Cet&c siali misu i&Kn&k capu &Cet&c ligatu &Ccun&c dui retini alla ma&Kn&kiatura, sì comu è dittu di supra. %3. E sianuli i&Kn&kpasturati li pedi dina&ti &Ccun&c pasturi di lana, et a l'unu di li pedi diretu li sia ligatu cu&Kn&k unu capu ki no&Kn&k possa gire i&Kn&kna&czi, &Cet&c kistu li sia fattu p&Ker&k co&Kn&kfirmari la sanitati di li gambi. %4. &CEt&c sia mo&Kn&kdatu lu locu dui vouti lu dì, duvi istà lu p&t&Kr&ko, di oni suzura &Cet&c la notti li sia fatta littèra di pagla oi di fenu, longa fina a li chige. %5. &CEt&c sia trato fori di la istalla &Cet&c sia b&Ke&kn&Ki&k forbito &Cet&c istriglatu lu p&tro, &Cet&c be&Kni&k furbito la fachi &Cet&c&K &kli gambi, &Cet&c poi sia menatu a l'aqua di matina &Cet&c di sira fina a li chige pocu più suso, fi&a a tri ure i&Kn&k aqua curre&Kn&kti &Cet&c dulzi o a #<...>@ la sichitati de l'aqua marina sicca li gambi de lu cavallu, sicca li omuri &Cet&c li malatij ki ixi&dinu a li gambi. %6. E q&Kua&kn&Kdu&k lu cavallu sirrà tornatu di l'aqua no&Kn&k sia misu a la stalla p&Ker&k fina a tta&to ki sia forbito &Cet&c avirà assucati li ganbi, p&Ker&kzò ki p&Ker&k la fumusitati &Cet&c caliditati di la istalla solinu aveniri mali umuri a li gambi. %7. Una cosa no&Kn&k è di adimi&Kn&kticari: ki lu cavallu ma&Kn&kgi in baxu lu più ki si pò appressu a li pedi dina&zi, &Cet&c i&Kn&k terra li sianu posti erbi i&Kn&ktra di unu vassellu cu&Kn&k oriu oi avena, accò ki, q&Kua&kn&Kdu&k lu p&tro voli ma&Kn&kiari, s&e&da lu capu &Cet&c lu collu qua&Kn&ktu poti, aczò ki si li facza lu collu più lo&Kn&kgu &Cet&c&K &kpiù suttili &Cet&c ke sia più bellu&Ket&k migluri a i&Kn&kfrinari, &Cet&c li gambi p&Ker&k kistu i&Kn&kgrossanu. %8. &CEt&c crixa lu cavallu &Cet&c ma&Kn&kduki pagla oi fenu, &Cet&c spelta oi vena &Cet&c autri cosi semiglia&Kn&kti ke si danno a li cavalli. %9. &CEt&c si lu cavallu eni juvini siali data erba &Cet&c feno assai, oi autri cosi semiglia&ti cun oriu, p&Ker&kzò ke l'erba e lu fenu fannu gra&Kn&kdi corpu &Cet&c gra&Kn&kdi ve&Kn&ktri, e le me&Km&kbra di lu cavallu, p&Ker&k l'abu&Kn&kda&cia di lu ma&Kn&kiari, crixi più. %10. &CEt&c si lu cavallu s&Ki&krà i&Kn&k p&Ker&kfetta eitati &Cet&c &Kcon&kpiuti anni #·vi·@, pagla oi oriu oi autru tenperatame&Kn&kti &Cet&c&K &kno&Kn&k troppu, p&Ker&kzò ke la siccitati della pagla lu cavallu i&Kn&kgrassa &Cet&c i&Kn&kgrassa troppu, ma ssia i&Kn &kco&venivil carni aczò ke sia più forti&K &k&Cet&c più sanu &Cet&c ke possa meglu durari fatiga. %11. Et <è> da sapiri ki lu cavallu p&Ker&k suo meglori no&Kn&k divi essiri troppu grassu p&Ker&kzò ki, si lu cavallu eni troppu grassu, li corrinu sup&Ker&kchu homuri a li gambi, p&Ker&k la q&Kua&kli cosa si pò leiame&Kn&kti magagnari. %12. Et si è troppu magru, p&Ker&k la sua magriza li ma&Kn&kcanu li forzi &Cet&c eni più laidu a vidiri lu cavallu. %13. &CEt&c poi ki sirrà addumatu mangi erba solame&Kn&kti al tenpu di la primavera, unu misi p&Ker&k purgari, &Cet&c no&Kn&k sia fori ma sia copertu &Cet&c stia cop&Ker&kto di pannu ki no&Kn&k sia troppu grossu de lana, p&Ker&kzò ki li gardi so naturalime&Kn&kti ferdi &Cet&c sicca, &Cet&c si stassi cop&Ker&ktu purriasi lejame&Kn&kti refridari oi co&Kn&kcurriri più i&Kn&kfirmitati &Cet&c gravi. %14. &CEt&c q&Kua&kn&Kdu &koriu oi autru ancora semira daij a lu cavallu, si& p&Kri&kma chirnutu cu&Kn&k lu crivu &Cet&c&K &kpoi sia datu a lu cavallu, p&Ker&kzò ki la pulviri di l'oriu oi di l'avena soli leiame&Kn&kti fari tussiri lu cavallu &Cet&c disiccali lu corpu di i&tru. %15. L'aqua p&Ker&k biviri lu cavallu divi essiri molla &Cet&c pocu salata &Cet&c pocu turbata v&Ke&kl turbuli &Cet&c un pocu cure&Kn&kti oi no&Kn&k curre&Kn&kti, p&Ker&kzò ki kisti qui p&Ker&k li soi grassizi tegna chu grassu lu cavallu. %16. &CEt&c sachi ki quantu più è curre&Kn&kti l'aqua minu nutrica lu cavallu &Cet&c si lu cavallu no&Kn&k bivi suficie&time&Kn&kti no&Kn&k poti i&Kn&kgrassari. %17. Ancora mi pari ki sia multu utili lavari la bucca di lu cavallu di intru cu&Kn&k una rama di ficu salvaia, cu&Kn&k pecza i&Km&kbuglata a lu capu &Cet&c assuppatu cu&Kn&k vinu forti, p&Ker&kzò ki lu cavallu bivirà più voli&teri l'aqua. %18. Lu cavallu divi &Cessiri&c feratu di ferri &Kcon&kvenivilij ritundi ad un modu di li &gna. %19. La i&Kn&kstremità di lu circulu di lu ferru tanto sia stretto &Cet&c leiiu, p&Ker&kzò ki qua&Kn&ktu s&Ki&krà leiu lu ferru tantu meglu livirà li pedi, &Cet&c q&Kua&kn&Ktu&k lu cavallu userà più stretto lu ferro tanto mettirà meglu ogni e maiuri. %20. &CEt&c sachi ki lu cavallu quantu più è firratu juvini tantu mitti chui vili ugni &Cet&c più molli, p&Ker&kzò ki l'uso di l'andar juvini se&Kn&kza , &Cessiri&c li ugni più forti &Cet&c&K &kpiù gr&Kan&kdi &Cet&c più duri. %21. Et è da guardari ki lo cavallu suda&Kn&kti co&Kn &kmultu caudu no&Kn&k manduci nè biva, si no&Kn&k è i&Kn&k prima copertu di unu pannu e menato tanto ki lu suduri sia gito via di lu cavallu. %22. Et sachi ki non è bonu usari cavalcari di sira-notti lu cavallu, p&Ker&kzò kila fatiga li diveni tanto suduri ki, p&Ker&k lo frido de la notti ki veni &Cet&c p&Ker&k la prove&Kn&kda ki si chi dà, li prozedi rifradatura &Cet&c falu tussiri i&Kn&k autra malicia lu cavallu. %23. P&Ker&kò lu cavalcat&i divi calvaccari la matina lu cavallu &Cet&c eni meglu i&Kn&kna&ci lu calidu, &Cet&c poi averi copirtura di lino p&Ker&k li moski &Cet&c i&Kn&k t&Ken&kpo fredo sia di lana. %24. Lu cavallu no&Kn &kdivi &Cessiri&c calvaccatu nuiusame&Kn&kti di la i&Kn&ktrata di iugnu p&Ker&k tutto agustu e divi &Cessiri&c tinutu i&Kn&k locu fridu usandu erba &Cet&c cosi friscki, p&Ker&kzò ki p&Ker&k lu troppu caluri &Cet&c&K &kp&Ker&k la troppu fatigacioni si purria siccari di intru o stallari. %25. Simigla&time&Kn&kti dico di lu misi di jennaro, p&Ker&kzò ki p&Ker&k lu gra&Kn&kdi frido sudatu o m&Ku&klto stallatu si purria liiame&Kn&kti refridari. %26. Et sachi ki lu cavallu p&Ker&k l'uso migluri divi &Cessiri&c sagnatu #·iiij·@ vouti l'annu di la vina usata di lu collu, czoè una vouta la p&Kri&kmavera, un'autra vouta la stati, un'autra vota l'autunu &Cet&c un'autra vouta lu vernu &Cet&c chascuna vouta suficie&Kn&ktime&Kn&kti. %27. È da sapiri ki lu cavallu, guardatu beni comu aiu dittu &Cet&c cavalcatu tenperatame&Kn&kti, dura i&Kn&k bu&Kn&ktati #·xx·@ an&Kn&ki o i&Kn&k billu statu. %28. Aiu dittu di la dotrina, voglu diri seque&Kn&ktime&Kn&kti in lu capitulu di la dot&Kr&kina de lu cavallu. %29. Et p&Kri&kmu siali misu unu frenu mulltu legiu, &Cet&c q&Kua&kn&Kdu&k si li voi mettiri lu frenu, siali alcuna vouta untatu cu&Kn&k meli o di alcuna cosa duzi. %30. P&Ker&kò divi essiri leiu lu frenu a lu incumizame&Kn&ktu, p&Ker&kzò ki lu cavallu lu sosteni più leiame&Kn&kti &Cet&c più acco&zame&Kn&kti, &Cet&c divi &Cessiri&c unto di meli &Cet&c sali p&Ker&kkì lu cavallu ki àvi sintutu la ducziza ricivi un'autra vouta più volinteri lu frenu. %31. &CEt&c&K &kpoi ki lu ricepi vulinteri, sia menatu la sira &Cet&c la matina attorno a manu p&Ker&k lu frenu, tanto ki sudi killu ki lu mina. %32. &CEt&c poi senza spiruni e senza sella sia calvaccatu leiame&Kn&kti a ppiccolo passu, andando di cza &Cet&c di là, &Cet&c igirandu lu p&tro a la parti dritta &Cet&c a la manca, danduli leiame&Kn&kti co&Kn&k una virga. %33. E si sarrà bisognu, unu omu a ppedi ki li vaia davanti a lu p&tro p&Ker&k fi&a a meza tercza p&Ker&k chanu se&za petri, &Cet&c sia tanto cavalcatu ki lu cavallcaturi lu mina là duvi voli senza co&Kn&kpagno. %34. &CEt&c q&Kua&kn&Kdu&k sirrà cossì cavalcatu p&Ker&k ispaciu di unu misi, dolcime&Kn&kti &Cet&c suavime&Kn&kti li sia misa la sella &Cet&c poi sia cavalcatu &Ccun&c la sella leiame&Kn&kti p&Ker&k locu chanu, fina a lu tenpu di lu vernu. %35. Et lu p&tru q&Kua&kn&Kdu&k si&Kr&krà cavalcatu no&Kn&k si mova p&Ker&k fi&Kn&kkì avirà acco&zi li panni, p&Ker&kzò ki lu cavallu i&Kn&kdi pigla più suavi usu. %36. &CEt&c poi ki virrà lu tenpu frido sia cavalcatu p&Ker&k li canpura arati oi p&Ker&k rina leiame&Kn&kti multu matinu, vol&e&Kn&kdolo più spessu di lu latu drittu ki di lu ma&Kn&kcu &Cet&c la retina dritta sia più curta di la ma&Kn&kca, una manu i&Km&kbuglatila i&Kn&k manu p&Ker&k traversu, p&Ker&kzò ki lu cavallu eni più p&Kr&ko&tu di lu latu mancu ki di lu drittu. %37. Et poi sia leiame&Kn&kti fattu trutari, p&Ker&kzò ki lu cavallu p&Ker&k accaxoni di li mu&Kn&kticheli &Cet&c li vallichelli i&Kn&ksignirà più leiame&Kn&kti &Cet&c più suavime&Kn&kti levirà li pedi e li gambi. %38. Dondi, poi ki lu cavallu àvi i&Kn&kparatu ad andari &Cet&c di trottari sì comu è dittu, gra&Kn&kdi matinu sia galuppatu a minuto sautu. %39. È da guardari ki no&Kn&k sia troppu gra&Kn&kdi galoppatu nè cavalcatu, perzò ki no&Kn&k li sia i&Kn&k noiu lu galoppari, p&Ker&kzò ki p&Ker&k kistu lu cavallu si purria fari restivu. %40. Una cosa faza lu cavalcaturi: ki q&Kua&kn&Kdu&k lu movi ad andari &Cet&c galoppari oi a trottari oi a ccurriri, tegna li retini a bbassu lu più ki si pò supra lu garresi, azò ki lu cavallu si adusidi tiniri chicatu lu collu a lu pettu, azò ki si a #<...>@ a ppocu a ppocu. %41. P&Ker&kzò ki lu cavallu portandu lu capu chicatu, q&Kua&kn&Kdu&k corri e q&Kua&kn&Kdu&k galoppa, vidi meglu la via &Cet&c voltasi meglu a lu latu dritto &Cet&c di lu ma&Kn&kcu &Cet&c più leiame&Kn&kti si riteni. %42. Ma perzò ki aiu dittu di la i&Kn&kfrenatura, voglu diri del mo&Kdu&k e di la mainera di lu frenu. %43. È p&Ker&k certo una manera &Cet&c una forma di frenu ki à nomu sbarra, ki è fata a dui isbarri p&Ker&k traverso &Cet&c una p&Ker&k longu, la q&Kua&kli più leiame&Kn&kti &Cet&c&K &kpiù dolzime&Kn&kti istà ki l'autra. %44. &CEt&c è&Kn&kchi un'autra manera ki à nomu mezu morsu p&Ker&k traversu &Cet&c una isbarra &Cet&c un'autra p&Ker&ktika, ki eni più forti &Cet&c più retinivili ki killi ki su ditti di s&Ku&kp&Kr&ka. %45. Et è un'autra forma di frenu ki à nnomu me&Kn&kzu morsu, &Ccun&c li falli tortizi oi chani e a lu morsu si mettinu anelli, e più retinivuli e più forti. %46. Et è un'autra forma di frenu ki si chama a ccaraldo &Cet&c à lu morsu più forti &Cet&c longu ki l'autri, va fi&a a lu palataru di lu cavallu &Cet&c a lu frenu si mettinu falli di tinirilu, lu q&Kua&kli è più attu e più forti ki l'autri. %47. Et sunnu altri frormi di li q&Kua&kli usanu alcuni bestiali brutti e lordi e più #a<...>@, ki alcuna de li q&Kua&kli no&Kn&k dicu p&Ker&k la sua fortiza. %48. Divisi addunq&Ku&ka guardari li durizi &Cet&c li mollizi di la bucca di lu cavallu e secu&Kn&kdu ki avirà dura la bucca cussì li sia postu lu frenu, &Cet&c sia cavalcatu lu cavallu se&za nullu cursu. %49. Utili cosa è allu cavallu spissi vouti cavalcarilu p&Ker&k chitati, spiczialme&Kn&kti duvi lavoranu firrari oi duvi sia alcunu romuri oi tanbuxu, et p&Ker&kzò lu cavallu sirrà più animusu &Cet&c meno pagurusu. %50. Et si no&Kn&k volissi passari p&Ker&k killu locu duvi audi lu ta&Kn&kbuxu no&Kn&k sia battutu nì fattu passari p&Ker&k forza, &Cet&c no&Kn&k sia battutu cu&Kn&k virga nè &Ccun&c ispiruni, ma leiame&Kn&kti i sia losi&gatu et minatu, perzò ki lu cavallu si imaginirà ki li virgati oi ispirunati li fussiru fatti p&Ker&k lu sonu &Cet&c se&Kn&kpri pinsa&Kn&kdu &Cet&c dubita&Kn&kdu p&Ker&k lu sonu &Cet&c timirà se&Kn&kpri più assai. %51. P&Ker&kò sarrà misteri ki lu cavalcaturi spissi vouti lu dì cavalki &Cet&c scavalki di lu cavallu, p&Ker&kzò ki lu cavallu stia più sicuru q&Kua&kn&Kdu&k cavalca et q&Kua&kn&Kdu&k iscavalca. %52. Et quistu ki è dittu è da fari p&Ker&k fi&a a ttanto ki lu cavallu agia mutati &Cet&c &Kcon&kpliti li de&Kn&kti &Cet&c p&Ker&k finkì à cco&Kn&kpliti #·v·@ anni. %53. &CEt&c poi ki àvi co&Kn&kpliti #·v·@ anni, li sianu tratti li de&Kn&kti, dui di ciascuna ba&Kn&kda di li suttani, ki ànnu nomu scagluni &Cet&c&K &kp&Kr&konalii, ki sunnu se&Kn&kpri &Ccontra&c lu morso di lu frenu. %54. &CEt&c poi ki eni zo fattu &Cet&c sia dura la bucca &Cet&c sianuli lassati saudari li piagi, &Cet&c poi li sia posto lu frenu a sbarra leiu si voli calvaccari. %55. &CEt&c si lu cavallu à la bocca tennira, lu terzu oi lu quartu dì poi ki lu cavallu sirrà scaglunatu, siali postu lu frenu &Cet&c poi sia misu a galuppari &Cet&c affrenatu leiame&Kn&kti. %56. &CEt&c si àvi la bucca molla li sianu lassati saudari li piagi; %57. dicu p&Ker&kzò ki eni più tenera la carni nova ki la vecha e più tenerosame&Kn&kti rum&isi più certo, e p&Ker&kò lu cavallu temi più lu frenu. %58. &CEt&c si avirà la bucca dura, lu terzo oi lu quarto dì li sia misu lu frenu &Cet&c&K &ksia menatu; %59. questo dico p&Ker&kzò ki li chagi di li denti li saudunu sotto lu frenu &Cet&c fassi callusa la carni &Cet&c è più forti p&Ker&kkì lu cavallu è più &Kcon&kvinivili ad i&Kn&kfrinari. %60. È da sapiri ki la bucca di lu cavallu no&Kn&k divi &Cessiri&c nì troppu molla nì troppu dura ma tegna lu me&Kn&kzu i&Kn&ktra molla &Cet&c dura. %61. Et zo è da sapiri ki lu cavallu no&Kn&k si poti afrinari drittame&Kn&kti si no&Kn&k li su ixippati #·iiij·@ de&Kn&kti, sì comu è dittu; %62. &Cet&c di zo veninu a li cavalli multi altri utilitati &Cet&c dive&Kn&kta&Kn&kdi più grossu, p&Ker&kzò ki i&Kn&kdi perdi la superbia &Cet&c lu furori. %63. Et poi sia menatu lu cavallu a mezo salto i&Kn&ktra li cavalli spissi vouti i&Kn&ktra&do &Cet&c nixe&Kn&kdu p&Ker&k me&Kn&kzo di li cavalli, azò ki si ausi a ppartiri di li cavalli &Cet&c ixiri, &Cet&c mutarili lu frenu sì comu è bisognu. %64. Et è di sapiri &Cet&c guardari ki, poi ki su tratti li denti, no&Kn&k sianu troppu ispissu mutati li freni a li cavalli, p&Ker&kzò ki i&Kn&kdi solinu guastari la bucca. %65. Ma si lu cavallu no&Kn&k sapirà l'usu di lu frinari sia aussatu a ccurriri &Cet&c sia cursu multu matinu, ciascuna simana una vouta, p&Ker&k via chana &Cet&c sia cursu la quarta parti di unu miglu &Cet&c più sarrà utili. %66. Et è di sapiri ki qua&Kn&ktu più ispissu si curri tantu sirrà più ligeru &Cet&c più allinatu di curriri p&Ker&k l'usa&za; %67. è p&Ker&kzò una cosa &Kcon&ktraria ki l'uso troppu freque&Kn&ktatu lu cavallu i&Kn&kdi purria essiri ristivu &Cet&c i&Kn&kpacie&Kn&kti. %68. Una cosa no&Kn&k vi divi adime&Kn&kticari, ki lu cavallu ki è affrinatu, lu cavalcaturi lu faza ispissu galuppari &Cet&c saltari &Cet&c curriri tenperatame&Kn&kti, p&Ker&kzò ki lu longu riposu fa lentu lu cavallu &Cet&c&K &kzo ki àvi i&Kn&ksignatu di curriri &Cet&c di saltari si adime&Kn&ktica. %% [IV] %1. Aiu dittu di la custodia e di la dottrina, voglu diri di lu cunuxime&Kn&ktu di la billiza di lu cavallu e di li soi fazuni. %2. P&Ker&kò la billiza di lu cavallu si divi i&Kn&k tal modu conuxiri: i&Kn&k p&Kri&kmu lo cavallu aia gra&Kn&kdi corpu. %3. La testa pichula &Cet&c sicca. %4. La bocca aia iscarchata cu&Kn&k lu labru suttanu pi&de&Kn&kti. %5. Li naski aia a&pli &Cet&c grossi. %6. Li ochi aia grossi &Cet&c unxati. %7. Li aurichi aia pichuli &Cet&c dritti. %8. La frunti aia anpla. %9. Lu collu aia longu &Cet&c suttili i&Kn&kver la testa. %10. Li gambj aia suttili &Cet&c sichi. %11. Aia poki grigni &Cet&c chani. %12. Lu pettu aia grossu &Cet&c quasi ritundu. %13. Lu dossu aia pianu &Cet&c quasi corto. %14. Lu garresi aia chanu &Cet&c no&Kn&k auto. %15. Li lo&Km&kbi ritundi &Cet&c grossi. %16. Li coxi grossi &Cet&c belli a modu di boi. %17. Suttu lu ve&Kn&ktri sia longu. %18. L'anki aia longhe e ttisi. %19. La gruppa aia lo&Kn&kga e chana. %20. La cuda grossa cu&Kn&k pocu pili &Cet&c chani &Cet&c pocu longa. %21. Li cosxi sianu anpli &Cet&c grossi di i&Kn&ktra &Cet&c di fora. %22. Li garretti anpli, e pilusi, e sich&Ki&k &Cet&c tisi. %23. Li xa&Kn&kki curve e ample a modu di chervu. %24. Li gambi larghe e pilusi e ssiki. %25. Li iunti grossi &Cet&c no&Kn&k carnusi appresso a l'ugne a modu di boi. %26. L'ugne aia anple e dure e cavati di i&Kn&ktru. %27. Lu cavallu sia chui altu dareri ki dava&Kn&kti comu chervu. %28. Porti lu collu livatu &Cet&c aia lu collu grossu apressu a lu pettu. %29. Et ki drittame&Kn&kti vurrà guardari la billicza di lu cavallu faza &Kcon&kperacioni di la gra&Kn&kdiza &Cet&c di la grussiza di lu cavallu. %30. &CEt&c di lu pilu, p&Ker&kò ki la ie&Kn&kti diverssame&Kn&kti i&Kn&kdi parla no&·&Kn&kdi voglu multo diri, ma sicu&Kn&kdu mia parutu lu pilu ki si chama bayu brunu &Cet&c liardu sunnu meglu &Cet&c più di laudari ki li atri. %31. &CEt&c perzò fora troppu longu diri la caxuni di chascunu me&Km&kbru, p &Ker&kkì divi &Cessiri&c tal&Ki&k qual&Ki&k aiu dittu &Cet&c&K &kperzò lu lassu stari. %32. &CEt&c è di sapiri ki la billiza di lu cavallu si conoxi meglu qu&Ka&kn&Kdu&k eni magro ki q&Kua&kn&Kdu&k eni grassu. %% [V.] %1. Aiu dittu di la billiza &Cet&c fazuni di lu cavallu, voglu diri di li malatij et di li morbi ki sunnu naturali &Cet&c aczide&Kn&ktali &Ccun&c grandi dilige&cia. %2. I&Kn&kprima dicu di li malatij naturali et azide&Kn&ktali mala sì comu adiveni a lu cavallu p&Ker&k difettu e p&Ker&k abu&Kn&kdanzia di natura. %3. Aveg&a ki lu cavallu alcuna vouta naxi cu&Kn&k la maxilla suttana chui longa di killa di supra, et alcuna vouta naxi cu&Kn&k dui cudi, et a lcuna vouta naxi disimigliul&Ki&k p&Ker&k altra manera. %4. Alcuna vouta naxi cu&Kn&k l'unu ochu nigru &Cet&c l'autru blancu, &Cet&c alcuna vouta naxi &Ccun&c superfuitati di carni granillusa a li gambi, et alcuna vouta naxi &Ccun&c ca&Kr&kni granillusa a lu co&Kr&kpu se&Kn&kza coiru &Cet&c&K &kse&za pilu grossi comu una nuchi grossi, et alcuna vouta più oi alcuna vouta menu, &Cet&c àvi nomu mor& oi chelzo. %5. Et alcuna vouta naxi cu&Kn&k carni sup&Ker&kchu di intru a lu coiru &Cet&c&K &kesti la carni a modu di ampulluzi &Cet&c à nomu glanduli oi iscrufuli e testugini. %6. P&Ker&k difettu di natura alcuna vouta naxi co&Kn&k unu ochu minu ki l'autru oi cu&Kn&k una auricha minu ki l'autra #<...>@ e kistu à nomu iscalmatu; %7. et alcuna vouta naxi cu&Kn&k li gambi torti di arreri o di avanti. %8. Et alcuna vouta naxi cu&Kn&k galli oi cu&Kn&k gardi oi cu&Kn&k una unxacioni di carni a modu di unu ovu, oi più oi minu, &Cet&c mollu, &Cet&c&K &ksi naxi i&Kn&k la parti diretu comu dinazi a li garretti. %9. Galla si è una u&xacioni ki naxi a li gambi a modu di una galla oi più oi minu, a modu di una nuchi &Cet&c naxj i&Kn&k li ju&Kn&kturi. %% [VI.] %1. Ò ditto di supra di li infiirmitati &Cet&c morbi naturali, ora voglu diri di li accede&Kn&ktali morbi e lisioni ordinatame&Kn&kti, &Cet&c i&Kn&k p&ima qual&Ki&k sianu li i&Kn&kfirmitati &Cet&c di ki adiveninu &Cet&c p&Ker &kki accaxuni, &Cet&c poi li curi&K &k&Cet&c midichini di chascuna i&Kn&kfirmitati, p&Ker&kò i&Kn&k prima li nomura loru. %% [VI. Rubrica] %R1. P&Kri&kmu A di vermi. %R2. #ij@ A di vermi volativu. %R3. #iij@ A ccavallu oi a omu ki avissi vermi. %R4. #iiij@ &KCon&ktra vermi probatu. %R5. #v@ &KCon&ktra vermi. %R6. #vj@ &KCon&ktra anticori. %R7. #vij@ &KCon&ktra strangugluni. %R8. #viij@ &KCon&ktra vivuli. %R9. #viiij@ &KCon&ktra dogla. %R10. #x@ &KCon&ktra duluri di vintusitati. %R11. #xj@ &KCon&ktra duluri p&Ker&k sup&Ker&kchu ma&Kn&kiari. %R12. #xij@ &KCon&ktra duluri p&Ker&k teniri urina. %R13. #xiij@ &KCon&ktra i&Kn&kxacioni di cugluni. %R14. #xiiij@ &KCon&ktra riinfusu. %R15. #@ &KCon&ktra pulcziu. %R16. #xv@ &KCon&ktra i&Kn&kfistito. %R17. #xvj@ &KCon&ktra iscalmatu. %R18. #xvij@ &KCon&ktra arragatu. %R19. #xviij@ &KCon&ktra chimoira. %R20. #@ &KCon&ktra arifridacioni di capu. %R21. #xx@ &KCon&ktra unxacioni di ocho. %R22. #xxi@ &KCon&ktra mali di bucca. %R23. #xxii@ &KCon&ktra mali di la li&gua. %R24. #xxiij@ &KCon&ktra mali di dossu. %R25. #xxv@ &KCon&ktra mali di cornu. %R26. #xxv@ &KCon&ktra mali di pulmu&chellu. %R27. #xxvj@ &KCon&ktra mali di garresi. %R28. #xxvij@ &KCon&ktra mali di bairoli oi carbu&Kn&kculi. %R29. #xxviij@ &KCon&ktra mali di ma&Kn&kiaxumi oi russura. %R30. #xxx@ &KCon&ktra malfirutu. %R31. #xxx@ &KCon&ktra lisioni di anki. %R32. #xxxj@ &KCon&ktra cavallu ispallatu. %R33. #xxxij@ &KCon&ktra mali di xanki. %R34. #xxxiij@ &KCon&ktra agravacioni di pettu. %R35. #xxxv@ &KCon&ktra lisioni di gambi. %R36. #xxxv@ &KCon&ktra mal di gardi. %R37. #xxxvj@ &KCon&ktra mal di ispavani. %R38. #xxxvij@ &KCon&ktra mal di xurtatura. %R39. #xxxviij@ &KCon&ktra mal di ispinula. %R40. #xxxx@ &KCon&ktra suprossura di gambi. %R41. #xxxx@ &KCon&ktra di attinto. %R42. #xxxxj@ &KCon&ktra mal di galli. %R43. #xxxxij@ &KCon&ktra mal di grappi. %R44. #xxxxiij@ &KCon&ktra mal di cripazi. %R45. #xxxxv@ &KCon&ktra mal di cripazi. %R46. #xxxxv@ &KCon&ktra mal di istrortiglatura. %R47. #xxxxvj@ &KCon&ktra mal di i&Kn&kxatura di gambi. %R48. #xxxxvij@ &KCon&ktra ispina oi tru&cu di lignu a li gambi. %R49. #xxxxviij@ &KCon&ktra i&Kn&kfurmatu. %R50. #l@ &KCon&ktra cripazi p&Ker&k traversu. %R51. #l@ &K Con&ktra mal di cha&culu. %R52. #lj@ &KCon&ktra mal di fistula. %R53. #lij@ &KCon&ktra mal di punzanisi. %R54. #liij·@ &KCon&ktra mali di ugni. %R55. #lv@ &KCon&ktra mal di sita. %R56. #lv@ &KCon&ktra mal di sup&Kra&kposta a la curunara. %R57. #lvj·@ &KCon&ktra la i&Kn&kchavatura ki tocca lu tivellu. %R58. #lvij·@ &KCon&ktra i&Kn&kchavatura senza piriculu prubata. %R59. #lviij@ &KCon&ktra i&Kn&kchavatura ki va i&Kn&ktra l'ugna &Cet&c lu tivellu. %R60. #lx@ &KCon&ktra i&Kn&kchavatura ki ruppi la curunara. %R61. #lx@ &KCon&ktra mal di ficu sutta lu pedi. %R.62. #lxj@ &KCon&ktra subbattitura di ungni. %R63. #lxij@ &KCon&ktra mal di dusulatura. %R64. #lxii<>j@ &KCon&ktra subattutu. %R65. #lxv@ &KCon&ktra mutacioni di ungni. %R66. #lxv@ &KCon&ktra naturali i&Kn&kfirmitati. %R67. #lxvj@ &KCon&ktra mal di gambi torti ki si <&Kcon&ktra>feri. %R68. #lxvij@ &KCon&ktra mal di ugni torti. %R69. #lxviij@ &KCon&ktra mal di moro oi cheuczu. %R70. #lxx@ &KCon&ktra mal di glanduli oi iscrufuli oi sup&Ker&kfuitati. %R71. #lxxj@ &KCon&ktra mal di fornisia. %R72. #lxxij@ &KCon&ktra mal di arraiatu. %R73. #lxxiij@ Inplastru &Kcon&ktra gavarri tigna &Cet&c resta. %R74. #lxxiijj@ &KCon&ktra rugna di cavalli. %R75. #lxxv@ A mettiri pilu. %R76. #lxxvj@ &KCon&ktra mucicuni di cavallu. %R77. #lxxvij@ &KCon&ktra arifridatura di cavallu ki ietta p&Ker &kli naski. %R78. #lxxviij@ A ccavallu ki si grattassi la cuda. %R79. #lxxviiij@ Ricetta a lu i&Kn&kplastru di lu istritturi di la ispalla di lu cavallu ki si metta istilletta. %R80. #lxxx@ Ricetta a ccavallu ki avissi la sola tenira oi li bulesi teniri. %2. Accidentali infermitati è ki naxinu a li cavalli ki ànu nomu vermi, ki si i&Kn&kcume&Kn&kza a lu pettu oi a li coxi di lu cavallu, apressu a la cuglunara &Cet&c poi dixindi a li gambi e ffali inxari &Cet&c pertusa la pelli i&Kn&k multi parti. %3. La q&Kua&kli malicia si i&Kn&kcome&Kn&kza di li mali omuri et tali omuri p&Ker&k longuo tenpu i&Kn&kcumi&Kn&kzati &Cet&c poi li naxinu glanguli, li q&Kua&kli avinu li cavalli di l'una parti &Cet&c di l'autra di lu pettu i&Kn&k fini a li coxi appressu a li cogluni, p&Ker&k alcunu duluri ki vegna i&Kn&k killu locu. %4. Currendu li omuri i&Kn&k killu locu, i&Kn&kgrossa la gla&la e unxanu li gambi e li coxi di la parti daretu &Cet&c di la parti dava&Kn&kti. %5. Et co&Kn&kveni ki p&Ker&k killa unxacioni ki si runpa lu coiru &Cet&c&K &kfannu multi #vij@ &Cet&c p&Ker&ktusi, p&Ker &kli q&Kua&kli exi marza fitenti. %6. A lu qual&Ki,&k si no&Kn&k si sicurri &Ccun&c&K &kmanivul&Ki&k midichini, &Kcon&kveni ki p&Ker&kda tutti li omuri di lu corpu &Cet&c &Kcon&kveni ki moira. %% [1.] .j. Primo de vermj #·j·@ P&Kr&kimo de vermj %1. Contra la qual&Ki&k infirmitati mostrirò curi &Cet&c midichinj &Kcon&kvenivul&Ki&k. %2. Q&Kua&kn&Kdu&k li gla&guli ki aiu ditti sunnu a lu pettu oi a li coxi ki paranu unxati, sia sagnatu lu cavallu di la vina usata di lu collu &Cet&c di li vini usati di lu pettu oi di li coxi, di l'una par&i &Cet&c di l'autra, finkì lu cavallu sia debili &Cet&c tanto ki nexanu li omuri sup&Ker&kchi. %3. &CEt&c poi li sianu misi &Kcon&kvenivuli lazi a lu pettu et a li coxi &Cet&c sianu tratti spissi vouti, p&Ker&kkì li omuri exenu &Cet&c&K &kki no&Kn&k curranu a li gla&guli &Cet&c a li ganbi. %4. Et è da sapiri ki no&Kn&k si divinu moviri li lazi p&Ker&k finkì su passati #·ij·@ dì, &Cet&c poi sianu tirati la matina et la sira ki dui infanti sianu istanki chascudunu una fiata. %5. Et i&Kn &kp&Kri&kma sia cavalcatu a ppicchulu passu &Cet&c sia tuttu lu dì fatigatu, &Cet&c&K &kno&Kn&k mangi erba no&Kn &kfenu, &Cet&c di l'autri cosi ma&gi pocu, e la notti staia i&Kn&k locu non caldu. %6. &CEt&c&K &ksi p&Ker&k kisti cosi li gla&guli no&Kn&k cessirannu di i&Kn&kxari e li mali omuri xindanu a li gambi, sianul&Ki&k tratti killi glanguli i&Kn&k tali manera: sia tagliatu lu coiru &Cet&c la carni, tantu ki sia truvatu lu vermi oi li glanguli ki aiu ditti, poi sianu iscrarnati i&Kn&ktornu tuttu &Ccun&c l'ungni senza ferru, &Cet&c sianul&Ki&k isdiradicati &Cet&c tratti di fora ki no&Kn&k chi rumagni alcuna cosa. %7. &CEt&c poi li sia china la chaga di istuppa bagnata cu&Kn&k blancu di ovu, &Cet&c poi sia cosuta la chaga ki no&·&Kn&kd'exa la istuppa. %8. &CEt&c si la chaga è a lu pettu, siachi misu davanti a lu pettu unu pannu di linu oi di lana p&Ker&k lu ve&Kn&ktu, &Cet&c istaia attaccata la plaga p&Ker&k fina a tri dì. %9. &CEt&c poi li sia mutata la istuppa dui vouti lu dì, &Cet&c sia china la plaga di istuppa bagnatu a l'oglu &Cet&c a lu blancu di l'ovu, &Cet&c sia lavata la plaga di vinu un pocu caldu i&Kn&k p&Kri&kma &Cet&c sia fatta quista cura #·viiij·@ dì. %10. Poi sia lavata la chaga di vinu un pocu caldu &Cet&c sia inchuta la chaga di istuppa minutame&Kn&kti taglata, &Cet&c i&Kn&kchuta kista di kista pulviri, p&Kri&k&di calchi virgini &Cet&c meli altritantu &Cet&c sianu beni i&Kn&kcorporati i&Kn&ksebli. %11. &CEt&c poi aiati una peza &Cet&c sia misu a lu focu tantu ki si faza carbuni, &Cet&c poi i&Kn&kdi sia fatta pulviri &Cet&c di kist& pulvuri usi tantu ki i&Kn&kdi sia sanata la chaga. %12. &CEt&c li lazi siano i&Kn&kdrame&Kn&kti tirati di l'una p&Kar&kti &Cet&c di l'autra &Cet&c i&Kn&kdrame&Kn&kti lu cavallu sia fatigatu comu è dittu di supra. %13. #Ad idem.@ %14. Sia tagliatu lu coiru e la carni p&Ker&k longu ta&Kn&kto ki sia trovatu lu vermi, &Cet&c poi sia prisa pulviri di risalgaru tantu quantu bisogna a lu mali, &Cet&c sia misa supra a la plaga di lu vermi, &Cet&c poi i&Kn&kchi sia misu cuttuni di supra &Cet&c siala china la chaga. %15. &CEt&c poi li sia cosuta la chaga ki no&·&Kn&kd'exa la plulviri, la qual&Ki&k pulviri auchidi lu vermi in #·viij·@ dì, &Cet&c poi ki è mortu, lu vermi li sia livatu di fora &Cet&c sia fatta la ditta cura. %16. &CEt&c si p&Ker&k kisti curi no&Kn&k si ristri&ginu li omuri, ki no&Kn&k tornanu a la piaga e ki no&Kn&k faczanu vissiki oi p&Ker&ktusi, i&Kn&kco&Kn&ktine&Kn&kti &Ccun&c unu ferru ritu&Kn&kdu &Cet&c&K &kcaudu sianu cotti killi vissiki oi killi p&Ker&ktusi, cochendu p&Kri&kma la vina mastra di lu pettu per traversu, ki dixi&Kn&kdi di la testa suttanu da lu vermi fin a li pedi. %17 &CEt&c poi ki sarrannu cotti li purtusi e la cottura di lu ferru vi s&Ki&krà p&Kar&ktutta, siachi posta suso a li piagi calchi viva dui vouti lu dì. %18. &CEt&c si lu vermi rumanirà a li ga&bi unxati, sianu aiutati i&Kn&k tal&Ki &kmanera: sianu p&Kri&kse magniotti, i& est sagasuki, e sia rasu lu pilu di la ga&Km&kba unxata, &Cet&c sianu po&ti le magnotte i&Kn&ktornu a la piaga. %19. E q&Kua&kn&Kdu&k i&Kn&kd'avirannu trattu lu sangui, sia postu susu a la unxatura crita miscata co&Kn&k achitu &Cet&c sia tinutu di la matina a la sira a l'aqua freda tantu ki sia assuttiglatu. %20. Charmu &Ccontra&c vermi %21. È di sapiri ki, comu si senti lu ve&Kr&kmi &Cessiri&c vinutu a lu cavallu, divi &Cessiri&c charmatu i&Kn&kcu&Kn&ktine&Kn&kti, i&Kn&kna&zi ki passi #·viij·@ dì. %22. A unuri di sa&Kn&ktu Job li di' kistu charmu, canta inna&Kn&kci ki nexa lu suli, &Cet&c volisi diri #·vij·@ P&Kate&kr N&Koste&kr &Cet&c una Ave Maria, &Cet&c istari i&Kn&kgiuchato i&Kn&ktra senza cappuchu #+@ . Maga. #+@ . Magalella. #+@ . Meli. #+@ . Job. #+@. %% [2.] ·ij· Secundu de vermi volativu #·ij·@ Secu&Kn&kdu de vermi volativu %1. Adiveni alcuna vouta ki, p&Ker&k accaxuni di lu dittu ve&Kr&kmi, naxinu a lu corpu di lu cavallu multi carvuncheli &Cet&c ispiccialme&Kn&kti a lu capu, &Cet&c&K &ki&Kn&kfial&Ki&k lu capu &Cet&c exili marza p&Ker&k li naski et fall&Ki&k perdiri li umuri, e q&Kui&ksto à nomu ve&Kr&kmi volativu. %2. &CContra&c li q&Kua&kli vermi volativu, p&Ker&k li q&Ku&kal&Ki&k corrinu li omuri di lu capu, p&Ker&kò è da fari tali mainera: sia sagnatu di l'usati vini di li tenpli, di l'una parti &Cet&c di l'autra, tantu ki basti, &Cet&c poi li sianu posti #·ij.@ laza sutta la gula, e ssianu fatti di minarili li lazi. %3. &CEt&c di calvalcari lu cavallu, &Cet&c di maniari &Cet&c di tinirilu i&Kn&k locu fridu sì comu è dittu di l'autru vermi. %4. &CEt&c si lu vermi volativu si co&Kn&kvertisse i&Kn&k chimoira, sì comu adiveni spissi vouti, sia fattu comu dirraiu a lu cap&Kitu&klo di lu chanculu. %% [3.] ·iij· A ccavallu oi a omu ki avissi vermi. #·iij·@ A ccavallu oi a omu ki avissi vermi. %.1. Inprimame&Kn&kti si divinu diri a l'auricha dritta di lu cavallu #·viiij·@ P&Kate&kr N&Koste&kr &Cet&c #·viiij·@ Ave Marij, oi a omu, &Cet&c poi farrai la cruchi a l'auricha dritta di lu cavallu oi di l'omu &Cet&c dirrai kisti santi palori &Cet&c li aut&Kri &ksinni di cruchi: #+@ . allaz. #+@ . allir. #+@ . allatiquir. %2. Simigla&Kn&ktime&Kn&kti a quista cosa, simigla&ti modu &Cet&c forma, cussì: #+@ . on. son. #+@ . sonois. #+@ . duy. #+@ . agelaa. #+@ . Deus. Gaurois. torna sangu a li vini toi. %% [4.] ·iiij· Contra vermi volativu #·iiij·@ &CContra&c vermi volativu %1. Scrivi kisti nomura di Deu in una lamina di chubu cu&Kn&k una agugla di ferru &Cet&c poi tagla lu coiru i&Kn&k lu me&Kn&kzu di la fru&Kn&kti di lu cavallu &Cet&c s&Ki&krà liberu. %2. In nomu di lu Pat&Kri &k&Cet&c di lu Figlu &Cet&c di lu Sp&Kirit&ku S&Kan&ktu sia fattu #+@ . alabia. #+ . (. + @. labaton. #+@ . p&Ker&k ancar. #(. +@. p&Ker&k aragusta. #+@ . odo. #(. + .@ alabaton. #+@ . p&Ker&k ancar. #+@ . ecoy. #+ . N. +@ . et ego su&Km&k alfa et #. oo.@ primus et novissimus, iniciumet finis bonu& p&Kri&kmus. %% [5.] ·v· Contra vermi #·v·@ &CContra&c vermi %1. In nomu di nostru Signuri &CIesus&c &CCristu&c Nazarenu, auchidi kistu ve&Kr&kmi lupuni, lu q&Kua&kli attruvai i&Kn&k kistu cavallu di pilu tali. %2. Iscuiuruti vermi lupuni di caluncata linguaiu si, p&Ker&k lu Signuri C&Kri&katuri nostru ricattaturi, in lu unuri di s&Kan&ktu Agustinu &Cet&c di s&Kan&ktu Grigoriu &Cet&c di s&Kan&ktu Ipolitu rumanu, i&Kn&kp&Ker&kzò ki a Deu no&Kn &kplachi ki kistu v&Ker&kmi plui viva &Cet&c kista bestia guasti, nì a la testa sua mu&Kn&kti nì a li pedi soi dixi&Kn&kda, ma undi natu esti diia siccari. %3. O Signuri Deu o s&Kan&ktu Joppu beatissimu, ki i&Kn&k la tua ve&Kn&ktri lu p&Kri&kmu v&Ker&kmi avisti #+@ . v&Ker&kmi farfaru. #+@ . v&Ker&kmi fistularu. #+@ . v&Ker&kmi talparu. %4. In la casa si dianu ossu di pulpa in la bucca, tinianu &Cet&c rudianu &Cet&c rudiri no&Kn&k putianu. %5. &CEt&c comu killi v&Ker&kmi no&Kn&k pottiru rudiri ossu di pulpa, cussì no&Kn&k poza rudiri kistu v&Ker&kmi i&Kn&k kista bestia ki àvi vermi dava&Kn&kti &Cet&c dareri. %6. I&Kn&kp&Ker&kzò ki vi&Kn&kchiu lu liuni di lu lignaiu di li Judei, recattata di Davit stella isbe&Kn&kdita matutina #· + ·@ &CCristu&c natu #· + ·@ &CCristu&c passionatu #· + ·@ &CCristu&c mortu #· +@ &CCristu&c sepultu #· + ·@ &CCristu&c resurge&Kn&kti #· + ·@ &CCristu&c salvifica&Kn&kti #· + ·@ vi&Kn&kchi #· + ·@ &CCristu&c regnat #· + ·@ &CCristu&c cuma&Kn&kda. %7. Signuri Deu &Cet&c s&Kan&ktu Jacupu beatissimu, tu ki i&Kn&k la ve&Kn&ktri tua lu p&Kri&kmu v&Ker&kmi avisti p&Kri&kga p&Ker&k kistu cavallu acczò ki stu v&Ker&kmi mortu i&Kn&k t&Ker&kra vaia &Cet&c dissi&Kn&kda #· + ·@ mortu esti kistu v&Ker&kmi #· + ·@ mortu esti kistu v&Ker&kmi #· + ·@ mortu esti kistu vermi #· + ·@ mortu sia fattu #· + ·@ mortu i&Kn&k t&Ker&kra dissi&Kn&kda. %% [6.] ·vj· Contra anticori #·vj·@ &CContra&c anticori %1. Adiveni alcuna vouta ki killu v&Ker&kmi oi gla&Kn&kgula ki aiu dittu unxa tantu ki, p&Ker&k li omuri ki i&Kn&kchi curranu &Cet&c no&Kn&k chi ispartanu p&Ker &kli gambi, li veni una pustema appressu a lu cori. %2. Et zo àve nomu anticori, lu qual&Ki&k si vol&Ki&k siccurriri certo, corririanu li omuri a lu cori &Cet&c auchidiria lu cavallu. %3. Co&Kn&ktra la q&Kua&kli i&Kn&kfirmitati dicu ki, q&Kua&kn&Kdu&k apparirà, subitame&Kn&kti unxirà killa glangula a lu pettu ki tuttu lu pettu unxirà, sia i&Kncon&ktine&Kn&kti livata killa glangula, sì comu aiu dittu. %4. P&Ker&kzò ki killa pustema è apressu a lu cori, sia taglata &Cet&c livata destrame&Kn&kti; %5. &Cet&c si alcuna vina si iscropissi ki abu&Kn&kdassi lu sangu, sia prisa la ditta vina &Cet&c sia ligata &Ccun&c unu filu di sita. %6. &CEt&c si la vina abbu&Kn&kdassi di sa&Kn&kgu ki no&Kn&k si putissi piglari, sia misa di i&Kn&ktra la chaga tali midichina: p&Kri&k&di #·ij·@ drammi di i&Kn&kche&Kn&ksu &Cet&c drama #·j·@ di aloi batica &Cet&c sianu be&Kni&k purvilizati i&Kn&ksebili, &Cet&c poi sianu miscati &Ccun&c bla&Kn&kcu di ovu suficie&Kn&ktime&Kn&kti &Cet&c&K &k&Ccun&c pilu di lepiru, &Cet&c sia misu susu a la vina. %7. A chistu vali gissu be&Kni&k purvilizatu &Cet&c&K &k&Ccun&c calchi &Cet&c&K &k&Ccun&c bla&cu di ovu &Cet&c misu susu a la plaga; %8. a chistu val&Ki&k fumeri friscu di cavallu miscatu cu&Kn&k creta &Cet&c&K &k&Ccun&c achitu. %9. E sachi ki kisti midichini no&Kn&k si divinu moviri di la p&aga p&Ker&k fina a lu sicu&Kn&kdu jornu oi a lu terczu. %10. Et sia curata la piaga comu è dittu di lu vermi, salvu di lu calvalcari &Cet&c di lu ma&Kn&kiari &Cet&c di lu istari i&Kn&k locu fridu &Cet&c di lu q&Ku&kali no&Kn&k si chi usi, &Cet&c istaia i&Kn&k locu caldu &Cet&c no&Kn&k si calvaki. %% [7.] ·vij· Contra strangugluni #·vij·@ &CContra&c stra&Kn&kgugluni %1. Sonnu alcuni autri i&Kn&kfirmitati di gla&guli appressu a lu capu oi sutta la gula, li quali alcuna vouta p&Ker&k li mali omuri currinu a lu capu di lu cavallu p&Ker&k accaxuni di fridu, unxanu. %2. P&Ker&k la q&Kua&kli unxacioni di lu cavallu istri&gi i&Kn&k tali mainera ki lu cavallu no&Kn&k poti beni xatari nè ma&Kn&kiari, &Cet&c quista malicia àvi nomu stra&gugluni. %3. Co&Kn&ktra la q&Kua&kli i&Kn&kfirmitati si divi fari tali midichina. %4. Q&Kua&kn&Kdu&k killi gla&guli apparinu &Cet&c unxanu &Cet&c crixinu più ki no&Kn&k su usati, sianu posti lazi suttu la gula di lu cavallu &Cet&c sia coperta la testa di lu cavallu di unu pannu di lana, &Cet&c sia tinutu i&Kn&k locu caldu &Cet&c untaci la gula tutta di oglu di aveturo. %5. &CEt&c si li lazi no&Kn&k si iscaglanu, killi gla&guli a modu di vermi li sianu livati &Cet&c sianu co&Kn&ksumati &Ccun&c pulviri di risalgaru, &Cet&c aprisi la chaga a modu di la chaga di v&Ker&kmi. %6. Et è di sapiri ki si la pulviri di lu risalgaru no&Kn&k è misa &Ccun&c misura ardi &Cet&c guasta la carni comu focu. %% [8.] ·viij· Contra infirmità di vivuli. #·viij·@ &CContra&c i&Kn&kfirmità di vivuli. %1. Sonnu autri i&Kn&kfirmitati ki istannu appressu a lu collu &Cet&c lu capu di lu cavallu di chascuna parti di li maxilli, li q&Ku&kali alcuna vouta crixinu per la reuma di lu capu di lu cavallu. %2. Li q&Ku&kali alcuna vouta crixinu &Cet&c stri&Kn&kginu in tali guisa la gula ki lu cavallu no&Kn&k poti quasi xatari nè biviri nè ma&Kn&kiari, sikì lu cavallu si ietta i&Kn&k t&Ker&kra &Cet&c no&Kn&k si pò livari, lu qual&Ki&k mali àvi nomu vivuli. %3. &CContra&c la qual&Ki&k i&Kn&kfirmitati sia fatta tali midichina. %4. Sianu i&Kncon&ktine&Kn&kti, q&Kua&kn&Kdu&k i&Kn&kcume&Kn&kzanu a i&Kn&kgrussari, cotti &Ccun&c unu ferru agutu caldu &Cet&c sia&Knu &kcotti per fi&a a lu fu&Kn&kdu, oi sianu taglati &Cet&c livati, sì comu è dittu di lu v&Ker&kmi, di l'una banda &Cet&c di l'autra accussì comu bisogna. %5. &CEt&c&K &ksia curata la piaga cussì comu killa di lu v&Ker&kmi. %% [9.] ·viiij· Contra duluri per superchu sanguis #·viiij·@ &CContra&c duluri per sup&Ker&kchu sanguis %1. Un autru mali aveni a lu cavallu &Cet&c dali duluri &Cet&c&K &kgravi torchimi &Cet&c unxali lu corpu, &Cet&c adiveni p&Ker&k sup&Ker&kchu sangu corruttu &Cet&c no&Kn &kfa unxari lu corpu nè li xanki, ma sulame&Kn&kti fa unxari li vini &Cet&c fa gittari lu cavallu i&Kn&k t&Ker&kra, &Cet&c à nomu dogla p&Ker&k troppu sa&Kn&kgu. %2. &CContra&c la qual&Ki&k duluri da' tali medichina. %3. Q&Kua&kn&Kdu&k lu cavallu si dolirà se&Kn&kza unxacioni di corpu, sia sagnatu di i&Kn&ktrambii li ba&Kn&kdi di li vini &Cet&c di killi du&Kn&kdi si pò aviri sangu &Cet&c sia minatu a manu a pichilu passu &Cet&c no&Kn&k ma&Kn&kgi oriu, nè avena p&Ker&k fi&kì la dogla no&Kn&k li passi. %% [10.] ·x· Contra duluri per vintusitati #·x·@ &CContra&c duluri p&Ker&k vi&Kn&ktusitati %1. Adiveni autri i&Kn&kfirmitati a lu cavallu p&Ker&k ve&Kn&ktusitati, &Cet&c veni p&Ker&k accaxuni di ve&Kn&ktu ki li intra p&Ker&k li vapuri q&Kua&kn&Kdu&k esti sudatu oi istallatu, &Cet&c fali unxari lu corpu &Cet&c li xanki. %2. &CContra&c la qual&Ki&k i&Kn&kfirmitati sia fattu tal&Ki&k rimediu. %3. Piglati una canna di li più grossi ki si pò truvari &Cet&c longa #·j·@ palmu, &Cet&c sia misu i&Kn&k lu fu&Kn&kdame&Kn&ktu di lu cavallu, &Cet&c sia p&Kri&kmu untatu lu culu di lu cavallu di oglu. %4. Poi sia misa lu dittu canolu i&Kn&k lu fundame&Kn&ktu di lu cavallu, tantu ki i&Kn&kdi ruma&Kn&kgna la terza oi la quarta parti di lu canolu di fora, &Cet&c poi sia ligatu a la cuda di lu cavallu &Ccun&c unu ispagu ki no&·&Kn&kdi poza ixiri, &Cet&c poi li sianu minati li fa&ki co&Kn&k li manu untati &Ccun&c oglu caudu. %5. &CEt&c sia copertu lu cavallu &Cet&c cavalcatu trutandu p&Ker&k mu&Kn&ktati p&Ker&k fina ki iscalli &Cet&c killa ve&Kn&ktusità, ki àvi i&Kn&k corpu, i&Kn&kd'exa p&Ker&k lu cannolu. %6. Poi li sia datu a ma&Kn&kiari fenu oi pagla lo&Kn&kga, &Cet&c granu oi ispelta,&Cet&c sial&Ki&k datu a biviri aqua &Ccun&c bona quantità di chiminu &Cet&c sime&Kn&kza di finochu, &Cet&c q&Kua&kn&Kdu&k s&Ki&krà un pocu freda &Cet&c tu inchi mecti di i&Kn&ktra farina di furme&Kn&ktu. %7. &CEt&c siali data a biviri calda qu&Kan&ktu la poza suffiriri, ma no&Kn&k li sia data a biviri p&Ker&k fina ki no&Kn&k aia lu cavallu gra&Kn&kdi siti, &Cet&c sia tinitu undi sia locu caldu p&Ker&k fina a ttantu ki ssia guarutu. %% [11.] ·xj· Contra duluri per superchu maniari #·xj·@ &CContra&c duluri p&Ker&k sup&Ker&kchu ma&Kn&kiari %1. Adiveni un autru duluri ki ssi fa a lu cavallu p&Ker&k troppu ma&Kn&kiari oriu oi autra pruve&Kn&kda. %2. &CEt&c adiveni p&Ker&kkì no&Kn&k fatiga la pruve&Kn&kda &Cet&c unxali lu custatu di intru, &Cet&c p&Ker&kzò li veni unxacioni gra&Kn&kdissima a li xanki &Cet&c à ta&Kn&ktu duluri ki appena si teni i&Kn&k pedi. %3. &CContra&c la qual&Ki&k si pri&Kn&kdi tal&Ki&k rimediu. %4. Sianu p&Kri&ksi malvi &Cet&c blanca ursina &Cet&c mercurela &Cet&c violi p&Ker&k equali qua&Kn&ktitati, &Cet&c&K &ksianu cotti i&Kn&k aqua &Cet&c siachi misu sali &Cet&c meli &Cet&c oglu i&Kn&k bona qua&Kn&ktitati &Cet&c simula di furme&Kn&ktu, &Cet&c sia colata l'aqua &Cet&c sia&di fattu lu cristedi a lu cavallu. %5. Et qua&Kn&kdu si fa lu cristedi istaia più altu dareri ki dava&Kn&kti, et l'aqua sia tantu calda ki lu cavallu la poza durari. %6. Et poi ki s&Ki&krà fattu lu cristedi a lu cavallu siali istuppatu lu culu di istuppa ki no&·&Kn&kdi poza inxiri l'aqua. %7. &CEt&c poi sia p&Kr&kisu unu lignu ritu&Kn&kdu be&Kni&k politu &Cet&c sia be&Kni&k minatu di sutta la ve&Kn&ktri di lu cavallu, i&Kn&kcominza&Kn&kdu di lu pettu p&Ker&k fina a li cugluni, &Cet&c kistu fazanu dui omini cha&unu di una banda, &Cet&c siali beni unto la ve&Kn&ktri di oglu caldu. %8. &CEt&c&K &kpoi ki s&Ki&krà menatu beni, sial&Ki&k diistuppatu lu culu &Cet&c cavalcatu, anda&du se&Kn&kpri a mu&Kn&ktata a ppichilu passu, tantu ki cachi lu mali ki à in corpu &Cet&c cossì cessirà lu duluri. %9. &CEt&c i&Kn&ktratantu no&Kn&k ma&Kn&kgi p&Ker&k fina i&Kn&ktantu ki sia guarutu. %% [12.] ·xij· Contra duluri per teniri orina #·xij·@ &CContra&c duluri p&Ker&k teniri orina %1. P&Ker&k troppu teniri ourina addiveni autri duluri a lu cavallu e fanuli unxari la vissica &Cet&c lu corpu &Cet&c li fa&Kn&kki, &Cet&c fa unxari alcuna vouta appressu a la virga et quistu duluri fa multu minari li xanki a lu cavallu. %2. &CContra&c la qual&Ki&k aiu provatu tal&Ki&k medichini. %3. P&Kri&k&disi nacholi &Cet&c cretariu, pare&Kn&ktaria &Cet&c radicati di isparachi &Cet&c bruski p&Ker&k equal&Ki&k qua&Kn&ktitati, &Cet&c&K &kbuglanu i&Kn&k aqua fi&Kn&kkì sirra&Kn&knu &Kcon&kvenivilme&Kn&kti cotti, &Cet&c poi i&Kn&kdi fazati v&Ke&kl i&Kn&kfaxati i&Kn&ktornu a la virga. %4. &CEt&c q&Kua&kn&Kdu&k s&Ki&kranu fridi quisti cosi, sianu rescalfati&K &k&Cet&c&K &kposti a la verga comu aiu dittu, &Cet&c sia fattu ispissi vouti tantu ki urini. %5. A zo val&Ki&k si s&Ki&krà tratta la virga, sia unta di oglu tepidu &Cet&c sia pistatu pipi &Cet&c agli &Cet&c sianu misi di i&Kn&ktra a la virga cu&Kn&k oglu tepidu con ditto minori. %6. A zo val&Ki&k chemino cottu di i&Kn&ktru oglu &Cet&c misu a ppocu a ppocu di i&Kn&ktru a la virga. %7. A zo val&Ki&k maraviglusame&Kn&kti si lu cavallu s&Ki&krà lassatu giri p&Ker&k la stalla &Ccun&c la jume&Kn&kta. %8. Et sachi ki kistu rimediu di la jume&Kn&kta vali a tutti li duluri supra ditti, p&Ker&kzò ki la vulu&Kn&ktati ki àvi di la jume&Kn&kta i&Kn&kfortifica li ispiriti &Cet&c falli ma&Kn&kcari li duluri. %9. A zo val&Ki&k sapuni mollu misu i&Kn&k culu a lu cavallu q&antu una nuchi &Cet&c lu cavallu istallirà &Cet&c fumirà tutta via mena&Kn&kdulu attornu. %% [13.] ·xiij· Contra unxacioni di cugluni. #·xiij·@ &CContra&c unxacioni di cugluni. %1. Naxi un'autra i&Kn&kfirmitati ki unxanu li cugluni di lu cavallu, la q&Kua&kli li aveni p&Ker&k sup&Ker&kchu umuri ki currunu. %2. Et adiveni lu più i&Kn&k tenpu di primavera, q&Kua&kn&Kdu&k li cavalli ma&Kn&kianu erba. %3. Et alcuna vouta adiveni p&Ker&k troppu gra&Kn&kdi carrica oi p&Ker&k troppu gra&Kn&kdi fatiga. %4. &CContra&c la qual&Ki&k sia p&Kri&ksa crita blanca &Cet&c achitu &Cet&c sianu miscati i&Kn&ksebili a modu di pasta molla et di kista pasta sianu i&Kn&kpastati li cugluni #·ij·@ oi #·iij·@ voti. %5. A zo val&Ki &ksi lu cavallu sirrà tinutu i&Kn&k aqua frida corre&Kn&kti la sira &Cet&c la matina, ki si bagninu li cogluni. %6. A zo val&Ki &klu i&Kn&kplastu fattu a la cugla di li favi iscurchati &Cet&c cotti &Ccun&c sunza di porcu masculu frisca. %7. Si li budelli s&Ki&krannu cursi a li cugluni, sia crastatu lu cavallu di lu cugluni du&Kn&kdi sunnu calati li budelli, &Cet&c sia cotta la piaga cu&Kn&k ferru caldu, &Cet&c poi sia curatu comu si cura lu cavallu iscugl&atu. %% [14.] ·xiiij· Contra Renfusu #·xiiij·@ &CContra&c Renfusu %1. Adiveni un'autra i&Kn&kfirmitati a lu cavallu p&Ker&k troppu ma&Kn&kiari e p&Ker&k troppu biviri &Cet&c p&Ker&k troppu gra&Kn&kdi fatiga. %2. Adiveni ki p&Ker&k una di li ditti accaxuni currunu a li ganbi li omuri &Cet&c fannu coppicari lu cavallu di unu pedi &Cet&c di dui &Cet&c di tutti qua&Kn&kti, sikì mal&Ki&k &Cet&c gravame&Kn&kti leva li gambi &Cet&c appena si movi. %3. Et lu cavallu ki àvi kistu mal&Ki&k è cchamato reni&Kn&kfusu. %4. &CContra&c la qual&Ki&k è da fari tali medichina. %5. Si lu cavallu sirrà grassu e de &Kcon&kplita heitati sial&Ki&k i&Kncon&ktine&Kn&kti datu a bbiviri qua&Kn&ktu i&Kn&kdi vurrà, et poi sia sagnatu di li vini di li tenpli &Cet&c di li vini di li ganbi tantu ki quasi i&Kn&kdibilixa. %6. &CEt&c poi sia tinutu i&Kn&k aqua frida curre&Kn&kti fina a la ve&Kn&ktri, &Cet&c sia guardatu ki no&Kn&k ma&Kn&kgi no&Kn&k biva p&Ker&k fina a tta&Kn&ktu ki ssia guarito. %7. Et sachi ki a oni duluri ki àvi lu cavallu: oi ki si getti i&Kn&k t&Ker&kra, oi ki si li unxanu li xanki, oi ki no&Kn&k poza istallari oi fumari, oi ki vada atrappito, agi quat&Kro&k testi di agli et q&Kua&kn&Kdu&k su cotti beni, agi una peza suttili &Cet&c cula lu ditto oglu i&Kn&ksebli &Ccun&c l'agli. %8. &CEt&c lu ditto oglu ki i&Kn&kdi cula lu dà a biviri a lu cavallu, tantu ki lu poza durari &Cet&c&K &ktuttu lu farrà purgari di int&Kr&ko, &Cet&c no&Kn&k lassari di usari lu cristedi. %9. Si lu cavallu sirrà magro oi sia jovini no&Kn&k li sia dunatu a biviri, ma sia cop&Ker&kto di unu pannu di linu bagnatu i&Kn&k aqua freda. %10. &CEt&c sia attaccatu di fori a l'airu fridu p&Ker &klu frenu, tanto ad alto ki per forza stenda lu capu e lu collu, &Cet&c sianuli misi sutta li pedi petri ritu&Kn&kdi &Cet&c grossi comu balli, &Cet&c sianuli fatti sbarri di i&Kn&ktornu ki no&Kn&k possa tiniri li pedi si no&Kn&k a li petri p&Kri&kditti, p&Ker&kzò ki p&Ker&k lu multu mutari di li pedi si umilianu li nervi. %11. E no&Kn&k ma&Kn&kgi nè biva nè istaia a lu suli &Cet&c tantu li sia fatta q&Kui&ksta cura ki ssia guaritu. %12. Et sachi ki kista i&Kn&kfirmitati è utili a li cavalli juvini p&Ker&kzò ki mettinu più grossi gambi. %13. A zo val&Ki &ktal&Ki&k medichina ki si dillissa oriu cottu i&Kn&k aqua &Cet&c caldu si metta i&Kn&k tutti #·iiij·@ li pedj isfirrati &Cet&c parati &Cet&c poi si li dà a ma&Kn&kiari oriu qua&Kn&ktu i&Kn&kdi voli. %% [15.] ·xv· Contra pulziu #·xv·@ &CContra&c pulziu %1. Altra i&Kn&kfirmitati adiveni a lu cavallu p&Ker&k oppilazioni di li poli di li polmuni, p&Ker&k li q&Kua&kli divi essiri lu xatu. %2. Et adiveninu maiurme&Kn&kti a li cavalli grassi p&Ker&k troppu gra&Kn&kdi fatiga, &Cet&c falli se&Kn&kpri sofiari li naski &Cet&c batti& li fa&Kn&kki. %3. E lu cavallu ki à quistu mal&Ki&k eni appilatu pulziu. %4. &CContra&c&K &kla ditta i&Kn&kfirmità si vol&Ki&k fari tal&Ki&k midichina. %5. Sianu truvati cosi caldi ki agianu a squaglari la &Kcon&kgelacioni de li pori e di li polmuni e sia fattu tal&Ki&k biviruni: p&Kr&ki&di garofali drammi #·iij·@ &Cet&c&K &knuchi d&Krammi&k #·iij·@ ziziparu &Cet&c galanga &Cet&c cardamuni e tutti p&Ker&k equal&Ki&k parti &Cet&c piso; %6. no&a ca chi voli cimino, sime&Kn&kta di finochu maiuri qua&Kn&ktità ki di tutti li autri cosi supra ditti, &Cet&c sianu pulvirizati suttilime&Kn&kti &Cet&c siachi misu zafarana. %7. Quisti cosi buglanu i&Kn&k bona qua&Kn&ktitati di vinu blancu &Cet&c poi ki sarrannu beni cotti, siachi miscatu russi di ova beni battuti &Cet&c sia fattu lu biviruni liq&Kui&kdu &Cet&c corre&Kn&kti. %8. &CEt&c poi sia fattu istari cu&Kn&k la testa beni alta p&Ker&k bonu pezu ki no&Kn&k lu getti fori, &Cet&c poi sia minatu a manu a ppichulu passu oi calvacatu tantu ki aia quasi xaidutu lu biviruni. %9. &CEt&c poi sia copertu co&Kn&kvenivil&Ki&kme&Kn&kti &Cet&c no&Kn&k ma&gi no&Kn&k biva tuttu killu dì nè la notti poi, &Cet&c l'aut&Kr&ko dì ma&Kn&kgi erba frisca &Cet&c fru&Kn&kdi di canni oi di salchi oi di altra virdura, p&Ker&kzò ki lu biviruni p&Kri&kdittu si &Kcon&kte&p&Ker&ka &Ccun&c li freskisci di quisti cosi fredi. %10. &CEt&c&K &ksi lu mal&Ki&k s&Ki&krà frisco sia curatu i&Kn&k tali mainera, &Cet&c si fussi vechu no&Kn&k si poti mai curari, ma unu rimediu i&Kn&kch'è: sianuli cotti li xanki &Ccun&c unu ferru caldu &Cet&c sianuli stappati li naski &Kcon&kvenivilime&Kn&kti.